Odkąd najnowsza wersja ChatGPT pojawiła się pod koniec ubiegłego roku, nauczyciele na całym świecie zastanawiają się nad zasadnością zadawania prac pisemnych studentom do domu. Owa technologia, to sztuczna inteligencja (SI), która potrafi z niezwykłą finezją stworzyć wszystko, od listu biznesowego czy eseju po wyrafinowaną poezję.
fot. Freepik
Mimo, że wielu edukatorów uważa ChatGPT za rewolucyjne narzędzie edukacyjne, czat wciąż budzi obawy wielu innych, według których, posłuży on studentom tylko i wyłącznie do ściągania. W rzeczywistości, według wyników ankiety, przeprowadzonej przez platformę do nauki online, Study.com, ponad jedna czwarta nauczycieli twierdzi, że przyłapała już uczniów na używaniu ChatGPT do oszukiwania. Warto przypomnieć, że czat bot oficjalnie miał swoją premierę w listopadzie 2022.
I tu rodzi się pytanie. Zakazać czy pozwolić korzystać z bota? Wielu pedagogów widzi w nim narzędzie do plagiatowania, inni uważają, że można zadać studentom zadania, z którymi ChatGPT nie będzie w stanie sobie poradzić? Jeśli tak, jak mogłyby wyglądać takie zadania?
Poniżej kilka propozycji.
1. Wypracowanie pisemne o czymś bardzo osobistym
W tym momencie trudno jest sztucznej inteligencji „podrobić” bardzo osobiste teksty. Jeden szkopuł: Pisanie tylko o osobistych sprawach lub własnych wyzwaniach życiowych nie jest tak skuteczne jak inne rodzaje zadań, jeśli chodzi o uczenie uczniów umiejętności rozumowania i krytycznego myślenia.
2. Zadanie problemu specyficznego dla lokalnej społeczności
ChatGPT nie ma silnego zaplecza w kwestiach hiperlokalnych, choć to prawdopodobnie się zmieni, gdy narzędzie stanie się bardziej zaawansowane, mówią eksperci. Ale na razie, nauczyciele mogą być w stanie zminimalizować swoje obawy. Wystarczy osadzić zadanie w społeczności szkolnej – może nawet prosząc uczniów o napisanie o nowej zasadzie wprowadzonej do życia szkolnego lub wyborach do rady uczniowskiej.
Nauczyciele mogą również poprosić swoich uczniów o połączenie poziomu satysfakcji klienta czy wysokości cen w pobliskim sklepiku z globalnymi wzorcami sprzedażowymi. Prawdopodobnie nie ma zbyt wielu danych dostępnych online na temat małego sklepiku w okolicy.
3. Wypracowanie na temat bardzo niedawnego wydarzenia
Na ten moment ChatGPT nie radzi sobie z wieloma informacjami na temat spraw czy wydarzeń, które miały miejsce kilka dni wcześniej. Nauczyciele mogą poprosić uczniów o porównanie bardzo niedawnego wydarzenia z historycznym np. wizyta prezydenta w innym kraju czy odkrycie nowej szczepionki na Covid. Podczas gdy ChatGPT może być w stanie wypluć jakąś odpowiedź, prawdopodobnie będzie ona niejasna i mało spójna. Model może generować również błędne pod względem faktów treści dotyczące wydarzeń wrażliwych na czas.
4. Omówienia ustne procesu tworzenia pracy pisemnej
Na lekcjach fizyki czy matematyki uczniowie zazwyczaj pokazują, jak doszli do konkretnej odpowiedzi czy rozwiązania problemu. Ta koncepcja może mieć zastosowanie również w pisaniu. Nauczyciele mogą na przykład zachęcać uczniów do opisania procesu burzy mózgów z zajęć, na których byli obecni, wyjaśniając, dlaczego zdecydowali się napisać na dany temat.
Nauczyciele mogą również, omawiając pracę z uczniem, zadawać pytania, takie jak: „Dlaczego zdecydowałeś się skonstruować swój artykuł w ten sposób? Czy po prostu zacząłeś pisać, czy pomyślałeś „mój pierwszy akapit będzie o tym, a potem drugi o tym?” Wartość z tego taka, że uczynimy uczniów trochę bardziej odpowiedzialnych za swój własny proces pisania.
5. Praca pisemna dostarczona wraz z ustną prezentacją
Jeden ze sposobów, aby to zrobić: Poproś uczniów, aby nagrali siebie na platformie wideo, takiej jak FlipGrid, mówiąc o swoim eseju, opowiadaniu, raporcie lub innym zadaniu. To mogłoby odstraszyć nieuczciwych uczniów. A w ostateczności ci, którzy otrzymali pomoc od AI w ukończeniu zadania, będą przynajmniej zmuszeni do nauczenia się treści.
6. Powrót do epoki przedcyfrowej i poproszenie uczniów o odręczne napisanie eseju w klasie
To rozwiązanie low-tech wydaje się oczywiste. I może być najpewniejszym sposobem na upewnienie się, że uczniowie nie korzystają z pomocy AI, a nawet swoich rodziców. Zadanie można zlecić do napisania np. w parze lub grupie. Najlepsze zajęcia z pisania to takie, w których jest jak w prawdziwym warsztacie pisarskim, a uczniowie piszą w procesie, a nauczyciel i rówieśnicy udzielają sobie nawzajem informacji zwrotnych.
7. Projekty grupowe
Nauczyciele mogą skłaniać się ku dużym, multidyscyplinarnym projektom, w których esej o sztucznej inteligencji nie będzie jedyną formą oceny. Uczniowie mogą zbadać jakość wody w różnych częściach kraju, porównując statystyki i wykresy zanieczyszczeń. Następnie testują wodę w swoich własnych społecznościach, szukając zanieczyszczeń. W kolejnym etapie tworzą własne wykresy i diagramy pokazujące wpływ lokalnej polityki na lokalne zasoby wody. Finalnie prezentują swoje wyniki ustnie. Zachęcając swoich uczniów do pracy grupowej pobudzamy ciekawość i zaangażowanie końcowym rezultatem, który wypracowali sami.
8. Skorzystaj z ChatGPT przed zadaniem wypracowania uczniom
Na zajęciach, przed zadaniem pracy uczniom, można wręcz pokazać im rezultat, który „wypluł” bot, tak by uczniowie wiedzieli, że jesteśmy świadomi jego istnienia 😊
Jeśli to do nas – nauczycieli – nie przemawia proponuję „pobawić się” innymi narzędziami do wykrywania pracy napisanej przez ChatGPT. Poniżej filmiku krótki tutorial przedstawiający dwa narzędzia: GPTzero oraz Chat GPT-2 output detector demo. Ale należy mieć świadomość, że Open AI wypuściło już ChatGPT 4.0, dlatego może to nie być wystarczające narzędzie jeśli nasi studenci korzystają już z wyższej wersji ChatGPT.
I kilka słów ku refleksji. Prawda jest taka, że wraz z pojawieniem się ChatGPT nastąpiła kolejna rewolucja. Rewolucja, której już nie zatrzymamy. ChatGPT może realnie wspierać proces uczenia (się); zbierać wiedzę na dane tematy, poszerzać ją i porządkować, a nawet tłumaczyć. Wbrew pojawiającym się opiniom nie warto zakazywać uczniom i studentom stosowania narzędzi AI, takich jak np. ChatGPT. Należy raczej nauczyć młodych ludzi świadomego używania AI do przyspieszenia pracy nad swoimi własnymi projektami i zgłębiania zadanego tematu. Należy uwrażliwić ich też na krytyczne selekcjonowanie informacji. Jest to szczególnie ważne, ponieważ bot „wypluwa” jeszcze błędne informacje. Na świecie są już uczelnie i szkoły, w których wprowadzono zakaz używania ChatGPT, ale trzeba być świadomym, że zakazy motywują jeszcze bardzo do tego, żeby je łamać. Już dziś warto się zastanowić nad tym, jak wykorzystać ChatGPT i włączyć go w proces uczenia (się).
Źródło: